Yaklaşan Mübarek Kurban Bayramı öncesi Çerkezköy Müftüsü Bayram şahin, Kurban vecibesi ile ilgili önemli açıklamalar yaptı.
- Arapça kökenli olan Kurban kelimesinin lügat ve ıstılahtaki anlamı nedir?
Kurban, kelime anlamıyla yaklaşmak anlamındadır. Istılahta ise, şartları dinen belirlenmiş olan bir hayvanı Allah rızası için, ibadet niyetiyle kesmektir.
- Kimler Kurban kesmekle yükümlüdürler?
- Ergenlik çağına giren, zengin, yolcu olmayan, her erkek ve kadın Müslüman kurban kesmekle yükümlüdür. Buradaki zenginlikten maksat kişinin temel ihtiyaçlarından başka 80,18 gram altın veya bunun kıymetinde mal veya paraya sahip olmaktır. Zekâttaki zenginlik ölçüsüyle, kurbandaki zenginlik ölçüsü aynı olmakla birlikte, zekâtta olduğu gibi malın artıcı özellikte olması, kurban ibadetinde aranmaz. Malın üzerinden bir yıl geçme şartı da yoktur.
- Dinimizde ne ölçüde mal varlığına sahip olanlara zengin denmektedir. Yani Dinimizde kimlere zengin denilmektedir?
- Dinen zengin sayılmanın şartı, temel ihtiyaçların dışında (oturulan evler, lüzumlu ev ve giyim eşyası, binek vasıtaları, ticaret için olmayan kitaplar, sanatkârların kullanmış oldukları alet edevatları, bir yıllık nafaka) 80,18 gram altın veya onun karşılığı olan (zekâtta artan ve üzerinden bir yıl geçen) mala, sahip olan kişilere dinen zengin denir.
- Havaici Asliye yani temel ihtiyaçlar nelerdir?
- Oturulan evler, lüzumlu ev ve giyim eşyası, binek vasıtaları, ticaret için olmayan kitaplar, sanatkârların kullanmış oldukları alet edevatları, bir yıllık nafaka, temel ihtiyaçlar olarak sıralanmaktadır. Buna havaici asliye yani asli ihtiyaçlar denir.
- Asli ihtiyaçları mevcut birinin, borçlu olması halinde kurban kesme yükümlülüğü ortadan kalkar mı?
- Kişinin temel ihtiyaçları dışında borçlu olması halinde kurban kesme sorumluluğu yoktur. Ancak buna rağmen kurban sevabını kazanmak amacıyla yükümlü olmamasına rağmen kurban kesebilir.
- Yukarıda sıralamış olduğunuz Kurban kesmenin şartlarına bakıldığında benim şöyle bir soru sormam gerekiyor. Zengin bir ailede bir kişinin kurban kesmesi yeterli mi, yoksa her ferdin kurban kesmesi gerekir mi?
- Müslümanlıkta ailede mal birliği değil, mal ayrılığı prensibi vardır. Yani bir aile içinde de olsa herkesin malı kendisine aittir. Bir kimse babasının, eşinin veya oğlunun servetiyle zengin sayılmaz. Baba fakir olduğu halde oğlu, koca fakir olduğu halde karısı zengin olabilir. Bu bakımdan dinimizce kim zengin sayılıyorsa sadece o, kurban kesmekle yükümlüdürler. Hepsi zengin sayılırsa her birinin ayrı ayrı kurban kesmesi gerekir. Aile içinde zengin yoksa hiçbiri kurban kesmekle yükümlü değildir.
- Kan akıtmak yerine bedelinin fakire verilmesiyle kurban ibadeti yerine getirilmiş olur mu?
- Kurbanın rüknü (olmazsa olmazı) kurban edilmesi caiz olan hayvanlardan birini, kurban günlerinde kesmektir. Bu itibarla kurban kesmek yerine, kurban bedelinin veya kurbanlık hayvanı yoksula ya da hayır kurumlarına bağışlamakla kurban ibadeti yerine getirilmiş olunmaz.
- Kişinin kurbanı bizzat kesmesi ve kesilirken başında bulunması gerekir mi? Bu iş için bir kişi ya da bir hayır kurumunu vekil edebilir mi?
- Kurban kesmekle yükümlü olan, kurbanını bizzat satın alması, kendisinin kesmesi veya kesilirken yanında bulunması, kurbanının kabul olması için gerekli değildir. Çünkü kurban malla yapılan bir ibadettir. Malla yapılan ibadetlerde vekâlet caizdir. Hiçbir mazereti olmasa dahi, kişi kendi adına kurbanını satın alıp kesmek üzere güvendiği bir kimseyi vekil tayin edebilir. Vekil, hakiki şahıs olabileceği gibi, hükmü şahıs (yani resmi kuruluş ) da olabilir.
- Kurban edilecek olan hayvan kaç hisse olabilir?
- Kurban, koyun, keçi, sığır, manda ve deveden olur. Koyun ve keçi 1 yaşında, sığır, manda 2 yaşında, devenin 5 yaşını doldurmuş olması gerekir. Sadece kuzu 6 aylık olmasına rağmen, annesi kadar gelişmişse, kurban edilebilir. Koyun ve keçi bir kişi tarafından tek hisse olarak kesilebilir. Sığır ve deve 1’den 7 hisseye kadar kurban edilebilir. Yeter ki hissedarların hepsi kurban niyeti ile hissedar olsunlar.
- Bir hayvanın kurban olmasına engel kusurları sıralayabilir misiniz?
- Kurban, bir ibadet olduğu için, kurbanlık hayvanların kusursuz olması gerekir. İki veya bir gözü kör olan, kemiklerinde ilik kalmayacak şekilde zayıf olan, kesim yerine gidemeyecek kadar topal olan, kulağının ya da kuyruğunun üçte biri kadarı kopuk olan, dişlerinin yarıdan fazlası dökülmüş olan, boynuzlarının bir ya da ikisi kökünden kırık olan, ölüm derecesinde hasta olan hayvanlar kurban edilemezler.
- Kurban eti kimlere verilmelidir?
- Kurban etinin hepsini yoksullara dağıtarak veya kurban sahibinin kendi çoluk çocuğu için alıkoyması caiz ise de uygun olanı, kurban etinin üçe bölünmüş olmasıdır. Birini kurban kesemeyen yoksullara dağıtmak, bir bölümünü akraba, tanıdık ve komşulara ikram etmek, bir bölümünü de kendi çoluk çocuğu ile yemek şeklinde taksim edilebilir. Kurban kesen kişinin aile efradı kalabalık ise ve bu kişinin hali vakti de iyi değil ise kurban etini dağıtmayıp tamamını ailesi için alıkoyması daha uygun olur.
- Ölen kimseler için, kurban bayramında kurban kesmek caiz midir?
- Bilindiği gibi ölen bir kimsenin dini yükümlülükleri sona erer. Bu itibarla ölü kurbanı diye bir şey söz konusu değildir. Ancak bir kimse, sevabını ölmüş bulunan ana baba veya diğer yakınlarına bağışlanmak üzere çeşitli hayır kurumlarına, fakir ve muhtaç kişilere bağışta bulunacağı gibi, kurban da kesebilir. Ancak bu kurbanın, kurban bayramında kesilmesi şartı yoktur. Bayramdan önce, bayram da ve bayramdan sonra da kesilebilir.
- Teşrik tekbirleri nedir? Kurban kesemeyenler de teşrik tekbirleri getirebilir mi?
- Bayramın dört gününe, arife günü de ilave edilince bu beş güne teşrik günleri denmektedir. Arife gününün sabah namazından itibaren, bayramın dördüncü günü, ikindi namazına kadar, yani 23 vakit, farz namazlarının peşinden, selamdan sonra, cemaat ya da tek başına, teşrik tekbiri getirilmesi vaciptir. Allah’ın ortağı olmadığı, anlamına gelen teşrik tekbiri şöyledir:
Allahu Ekber Allahu Ekber Lailahe İllellahu Allahu Ekber. Allahu Ekber Velillahilhamt.
- Kurban nasıl kesilmelidir?
- Kurban, kesileceği yere götürüldükten sonra, eziyet edilmeden yere yatırılmalı, mümkünse kıbleye doğru çevrilmelidir. Bismillahi Allahu Ekber diyerek duası okunduktan sonra, keskin bıçakla, hijyenik şartlarda, kan damarı, can damarı ve şah damarı kesilerek boğazlanmalıdır. Kasaba kestirilecekse, kendisine vekâlet verilmelidir. Vekâlet şu şekilde verilir: Benim kurbanımı kesmen hususunda, seni vekil tayin ettim. Vekâlet verdiği kişi de bunu kabul etmelidir.
Haber / Asim YAVUZ
