Türkiye'de Hıdrellez Bayramı 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece kutlanır.
Hıdırellez, tabiatın canlanmasını, toprağın bereketlenmesini, dertlerden kurtulunmasını ve Hızır ile İlyas peygamberlerin buluşmasını simgeliyor.
Dünyada darda kalanların yardımcısı olduğuna inanılan Hızır ile denizlerin hakimi olduğuna inanılan İlyas'ın yeryüzünde buluştuğu gün olarak düşünülen ve kutlanan Hıdırellez günü için beklenen gün geldi. Orta Asya, Ortadoğu ve Anadolu medeniyetleri tarafından kutlanan mevsimlik bir bayram olan Hıdırellez, çeşitli etkinliklerle kutlanacak. Peki Hıdırellez ne zaman? Hıdırellez nedir, nasıl kutlanır?
HIDIRELLEZ NE ZAMAN, NASIL KUTLANIR?
Her yıl çeşitli etkinlikler ve geleneklerle kutlanan Hıdırellez, 5 Mayıs günü kutlanır . Zorluklarda yardımcı olan ve bolluğa kavuşturan Hızır'ın, İlyas Peygamber'le bir araya geldikleri günde her türlü dileğin onlar tarafından yerine getirileceğine inanılıyor. Bu nedenle çeşitli dilekler için çeşitli ritüeller gerçekleştiriliyor. Ritüellerine göre; Hıdırellez günü eğlence, şenlikler ve ateş yakıp üzerinden atlama gibi etkinlikler yapılır.
HIDIRELLEZ GELENEKLERİ
PARA DOLU ÇANTA HIDIRELLEZ SABAHI AÇILIR
Gül ağacının dibine bırakılan para dolu çanta, Hıdırellez sabahı açılır ve herkes kendi parasını bereket getirdiğine inanarak cüzdanında saklar. Akşamüstü gül ağacının dibine fasulye gömülür ve bu sabaha kadar yeşerirse tutulan dileğin gerçekleşeceğine inanılır.
41 TAŞ SAKLANIR
Deniz ya da dere kenarından dilek tutularak toplanan 41 taş 1 yıl boyunca saklanır ve bir sonraki Hıdrellez’de bu taşlar suya atılıp yenisi toplanır.
ATEŞ ÜZERİNDEN ATLANIR
5 Mayıs gecesi sağlık, bereket için ateşin üzerinden 3 kez atlanır. Ateşin üzerinden atlanırken dilenen dileğin o yıl gerçek olacağına inanılır.
BOLLUK VE BEREKET İÇİN ÇAMURDAN EV
Hıdırellez sabahında bir akarsu kenarına çamurdan ev yapılır ve içine buğday konulur. Buğdayın, o yıl eve bolluk ve bereket getireceği düşünülür. Evdeki bakliyat kavanozlarının ağzı açılır, gün boyu öyle bekletilir. Böylece eve bereket gelir.
SAFLIĞIN RENGİ BEYAZ ELBİSE GİYİLİR
Anadolu'da halk tercihen beyaz elbiseler giyerek gün doğmadan önce yeşil ve bol sulu kırlara gidilip eğlenilir. Kutlamalar yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında yapılmaktadır. Bu gibi yerlere bu nedenle Hıdırlık denildiği de olur.
YEŞİL YERLERDE DOLAŞILIR
Hızır'ın gezdiği kabul edilen yeşil yerlerde dolaşıp çiçek toplanır, oyunlar oynanır, baharın ilk kuzusu kesilerek yenilir. Kırlardan 41 çeşit ot ve küçük temiz taşlar toplanır. Toplanan otlar bir suya konur ve o suyla Hıdrellez sabahı yüz yıkanır. Bu suyun yüze iyi geldiği söylenir.
HIZIR HAKKI İÇİN KUZU KESİLİR
"Hızır Hakkı" için kuzu kesmek, Hızır geleneğinin yayıldığı her yerde görülen genel bir adettir. Diyarbakır'da Ciğaret adıyla ayrı bir tören yapılır. Baharın bu taze kuzusunu yemekle bedenlerin sağlık ve canlılık kazanacağı inanışı vardır.
YERDE YUVARLANMA
Romanlar sağlık ve bereket için sabah namazından sonra Hıdrellez’i yerde yuvarlanarak kutlar.
HIDIRELLEZ'DE EV SAHİBİ OLMAYI DİLEYENLER BUNU YAPAR
Hızır günü arifesinde yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağzı açık bırakılır. Ev, bağ, bahçe isteyenler herhangi bir yere istediklerinin küçük bir modelini yaparak; altın ve benzeri ziynet eşyası isteyenler ağaç yapraklarını kollarına veya boyunlarına takarak isteklerine kavuşacaklarına inanır.
DENİZ SUYU BEREKETİ
Deniz kenarından kırık dalgalardan bir kaba doldurulan deniz suyu, bereket için evin içerisine serpilir.
DUALAR OKUNUR, KURBAN KESİLİR
Anadolu'nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adeti vardır.
HIZIR SOPASI
Bazı yerlerde hastalıklar, ağrılar için şifa olduğuna inanılan Hızır Sopası geleneği vardır. Bu sopa ağrı-sızı olan yerlere vurulursa ağrıların geçeceğine inanılır.
BEKARLARIN BAHTI AÇILSIN DİYE TÖRENLER YAPILIR
Hıdrellez'de baht açma törenleri oldukça yaygın olarak uygulanır. Talih ve kısmet açtırmak isteyen genç kız ve kadınlardan yüzük, küpe gibi eşyalarını çömleğe atmaları istenir ve çömleğin üzerine su eklenerek ağzı kapatılır.
Kapalı çömlek bir gece boyunca bir gül ağacının dibinde bekletilir. Ertesi günü bir araya toplanan kadınlar, çömleği ortaya koyarak maniler eşliğinde eşyaları çıkarmaya başlarlar.
YOĞURT MAYALAMA
Hıdrellez günü yoğurt çalınır ama maya konulmaz. Maya konulmadan yoğurt tutarsa eve Hızır gelmiş demektir. Hıdrellez günü çiy damlaları ile mayalanıp elde edilen yoğurt, bir yıl boyunca damızlık yoğurt olarak kullanılmaya devam edilir. Bu yoğurdun üzerine nazar değmesin diye çörekotu ekilir.
