Anneler bizim kültürümüzde ve inancımızda çok kutsal varlıklardır. Kültürün kuşaklara aktarımında, çocuğun terbiyesinde, evin geçiminde, örf, adet ve geleneklerin korunup sürdürülmesinde anneler en büyük rolü oynar.
Tarihte de dünyanın gidişatına yön veren anneler vardır. Daha evlâdı karnında iken eşi ölen ve dul kalan Hz. Amine annemizin hangi şartlarda iki cihan serveri Hz. Muhammed'i doğurduğunu bir düşünelim. Düşünürken cahiliye dönemi Arap yarımadası adetlerini, ortamını da düşünelim. Ne büyük bir iş başarmış değil mi?
Anne figürü Türk edebiyatımızda da çok önemli yere sahiptir; Kemal Tahir'in Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu anlattığı Devlet Ana adlı tarihî romanı buna örnek verilebilir. Osmanlı'nın kuruluşunda Hayme Ana ismi önemlidir, kocasının Fırat nehrini geçerken boğulması üzerine aşiretin derli toplu bir şekilde Selçuklu hakimiyetindeki önce Ankara, sonra Bilecik civarına yerleştirilmesinde büyük etkisi vardır. Oğlu Ertuğrul Gazi ile torunu Osman Gazi'nin yetişmesinde de onun eli vardır. Osmanlı aşiretinin daha sonra beylik, devlet ve imparatorluk olarak dünyaya nasıl hükmettiğini, Türk ve İslâm kültürünü büyük coğrafyalara yaydığını biliyoruz. İşte bu ocak, Hayme Ana gibi bir annenin kriz anında duruma müdahalesi ile sönmemiştir. Zaten evde de ocağı tüttüren, ocağı yakan, sönmesini engelleyen anne değil midir?
Yine başka bir anne; Selçuklu Sultanı Melikşah'ın eşi Terken Hatun'un devlet üzerindeki etki ve yetkisini de konuşmak gerekir. Taht mücadelesinde etkin rol alan, kendine bağlı memurları, divanı ve askeri birliği olan Terken Hatun, küçük oğlunu tahta geçirmek için koskoca devlet adamı Nizamülmülk'ü dahi ortadan kaldırabilmiştir. Belki de bu taht mücadelesi yaşanmasa, Selçuklu Devleti tarihte daha büyük rol oynayacak ve devlet bölünmeyecekti. Belki de bu bölünme Selçukluların Asya, Suriye, Anadolu gibi farklı bölgelerde hüküm sürmesini sağlayıp, Türk hakimiyetinin yayılmasını da sağlamış olabilir.
Dünya tarihinden de örnek verelim; Fransa Kralı Birinci Fransuva'nın annesinin, Alman Kralı Şarlken tarafından esir alınan oğlunu kurtarmak için Kanuni Sultan Süleyman'a yazdığı mektubu hatırlarsınız... Kanuni cevaben ''Gönlünüzü hoş tutunuz, üzülmeyesiniz'' şeklinde teselli ediyor vu anneyi ve Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa kumandasında Osmanlı donanmasını Fransa'nın Akdeniz kıyılarına göndererek Fransuva'nın esaretten kurtulmasını sağlıyor. Böylece bir anne, devletinin belki de yok olmasını önlemiş oluyor. Bugünkü Fransa'yı düşündüğünüzde bu hamlenin ne kadar önemli olduğunu daha rahat anlayabiliriz.
Bir de son dönemin ve bugün bizim varlığımızın, devletimizin, vatanımızın oluşmasında etkin olan Türk annelerinden örnek verelim... Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım, Mustafa'sını askerlik hayatı nedeniyle doğru dürüst görememiştir bile. O da Mustafa daha küçük yaşta iken eşi Ali Rıza Efendi ölünce çocuklarıyla birlikte zor günler yaşamış ve hayata tutunmayı başarmış bir annedir. O şartlarda yetiştirdiği evladı, bir milleti esaretten kurtardı. Yıkılan devletin işgal edilen topraklarından yeni bir devlet çıkardı! Mustafa Kemal Samsun'a çıktığında ardından çıkan idam haberlerini, evlerinin sürekli basılıp arama yapıldığını bir düşünün... Sürekli göz yaşı döken bu anne, Milli Mücadele kazanılmaya yakın zamanlarda artık eski sağlığını kaybetmiştir ama halen ayaktadır. 1923'te vefat eden annesinin cenazesine dahi devlet görevini aksatmamak için katılamayan, ancak 12 gün sonra mezarını ziyaret eden Mustafa Kemal'i yetiştiren Zübeyde Annemizin aslında ne büyük bir hamle yaptığını, tarihin gidişatına nasıl yön verdiğini bir düşünün bakalım!
Ve şehit annelerimizi bir düşünün! 20 yaşında genç fidanını toprağa veren, böylece 1 ölürken aslında milyonların diri kalmasını sağlayan o şehitlerimizin gözü yaşlı annelerini bir düşünün...
Gördüğümüz gibi anneler dünya tarihinde çok önemli roller oynamış, kutsal sayılmış ve devletlerin kurulmasına, yıkılmasına direkt etki yapmış değerli varlıklarımızdır. Bugün kız çocuklarımızı da yarının tarihe yön verecek önemli anneleri olarak görmeli, öyle yetiştirmeliyiz.
Anneler günü kutlu olsun.
8 Mayıs 2022
Burak CANDAŞ