Ayçiçeği, daha sevimli gelen yerel ismiyle günebakan…Trakya’nın sembolü bir bitki, endüstriyel tarım ürünü ve yüz binlerce insanın geçim kaynağı. Google arama motoruna Trakya yazsanız, karşınıza ilk çıkacak sonuçlardan biri ayçiçeği ile ilgilidir. Bu ürünün ne kadar önemli ve stratejik bir ürün olduğu 2 yıldır, özellikle son aylarda daha iyi anlaşıldı.

Peki bu geçmişten gelen ayçiçeği şöhreti bölgemizde aynı şekilde devam ediyor mu? Çünkü bir-iki yıldır bu bölgede kanola çiçeğinin ayçiçeğinin yerini almasına yönelik bazı çalışmalar yapıldığını, medyada yer alan özendirici haberlerden görüyoruz. Bunun sebebi nedir? Amaç gerçekten ülkeye katma değer mi sağlamak? Kanola çiçeğinin Türk tarımına, toprağımıza katkısı, getirisi nedir? Çiftçimiz için bu iyi midir? Yoksa pirinç, şeker pancarı, fındık ve zeytin gibi ürünlerde yapılan; ekim alanlarını daraltma, iç kota uygulama, çiftçiyi bu ürünlerden vazgeçirmeye yönelik teşvikler sağlama gibi aslında uzun vadede Türk tarımına zarar veren uygulamalar, ayçiçeği konusunda da yaşanabilir mi?

Ayçiçeği konusunda, devletin Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı araştırma kuruluşları* ile ilgili veri, rapor, inceleme vb. bilgilerin yer aldığı resmi bir web sitesinde ve devletin resmi istatistik kurumu olan TÜİK’te küçük bir araştırma yaptım. Bu verilere göre** Türkiye’de 2018/2019 sezonunda ayçiçeği ekim alanı bir önceki sezona göre %5,8 oranında azalmış. 2021 yılında ise ülkemizde tahıl ve bitkisel ürünlerde üretim %13,4 azalırken ilginçtir ayçiçeği üretiminde %16,8 artış sağlanmış. Ancak üretim, tüketimi yine de karşılamıyor. Ülkemizde ayçiçeğinin büyük kısmı, üzerinde yaşadığımız Trakya bölgesinde Tekirdağ başta olmak üzere, Edirne ve Kırklareli’de üretilmekte…Tahminlere göre;Türkiye’de 2030 yılında yağlık ayçiçeği üretim miktarının 2,3 milyon ton, ayçiçeği tüketim miktarının 3,6 milyon ton, ayçiçeği ithalatının ise ortalama 1,1 milyon ton seviyesine yükseleceği tahmin ediliyor.

*Dünya ölçeğinde genel istatistiğe göre ayçiçeğinin % 90’ı yağ, % 10 civarı ise çerez olarak kullanılıyor.Ayçiçeği üretiminde şu anda savaş halinde olan ve bizim de ham ayçiçek yağı ithal ettiğimiz Rusya ve Ukrayna önemli bir paya sahip. Ukrayna dünyadaki üretimin% 30’unu, Rusya da buna yakın bir üretimi karşılıyor. Yani savaş halindeki bu iki ülke dünyadaki ayçiçeği üretiminin üçte ikisine hâkim. Fiyatı son iki yıldır katlanarak artan ayçiçek yağı ve zam haberleri, Rusya Ukrayna savaşı ile birlikte bu iki büyük ayçiçeği üreticisi ülkeden kaynaklı gelişmelerde eklenince, özellikle son aylarda bakkal ve marketlerimizde zaman zaman yağ kuyrukları oluştu.

Hatta internetteki satış fiyatları inanılmaz rakamlara ulaştı. Yaş icabı o dönemi yaşayanlar 70’lerdeki yağ kuyruklarını hatırlatarak, yetkililere serzenişte bulunuyor. Vatandaş ise geçmişte büyüklerimizin kullandığı hayvansal kuyruk yağına veya iç yağına dönsek mi diye düşünürken kuyruk yağının yüzlerce lira olan kg fiyatı ile kilosu 50-60 lira olan iç yağının fiyatlarını görünce şimdilik kilosu 30-40 TL olanayçiçek yağına mecburen devam edecek.

Peki ya zeytinyağı? İki seneye kadar fiyatları daha makul iken şimdi zeytinyağı fiyatları da katlandığı için daha sağlıklı olmasına rağmen, vatandaşımız alım gücünün düşmesi nedeniyle buna da yanaşamıyor. Evet tüm bu gelişmelerin üzerine tarımın önemi konusunda hiç ders alınmamış olacak ki zeytinlik alanlarda maden ocakları açılmasına izin veren Maden Yönetmeliği de yayınlandı.

Atatürk yaklaşık bir asır öncesinden “Milli ekonominin temeli tarımdır.” demiş, ayrıca kılıç ve sabanı iki fetih gücü olarak gösterip, kılıcın dahi her zaman sabana yani tarıma yenildiğini ifade etmiş. Korona virüs sürecinde ve savaş zamanlarında yaşanan tarımsal ürün sıkıntıları, bu sözü bir kere daha düşünmemiz gerektiğini bize gösteriyor.

Tercih sizin! Yağ kuyruğu mu, kuyruk yağı mı? Yoksa “Milli ekonominin temeli tarımdır.” ilkesi doğrultusunda hareket ederek kendi kendimize yeten bir ülke olmak mı? Tüm bu gündemin içinde İstiklal Marşımızn kabulünün 101. yılını kutluyor, vatan şairimiz Mehmet Akif’i rahmetle anıyorum.

*https://arastirma.tarimorman.gov.tr/**https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Bitkisel-Uretim-Istatistikleri-2021-37249